10 rocznica śmierci Jadwigi Ćwiekowej

14 maja 2024 r. mija 10 rocznica śmierci Jadwigi Ćwiekowej (1920-2014), primo voto Otłowskiej, polonistki, nauczycielki, bibliotekarki, st. kustosza dyplomowanego Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (BUW), dydaktyka, uznanej specjalistki w zakresie opracowania rzeczowego piśmiennictwa, aktywnej członkini Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich.

Urodziła się 21 sierpnia 1920 r. w Przasnyszu, w którym spędziła także młodość. Maturę zdała w Miejskim Gimnazjum Koedukacyjnym w 1938 r. W 1939 ukończyła Szkołę Administracyjno-Handlową w Warszawie i powróciła do Przasnysza. Podczas okupacji, pod pseudonimem „Donka”, została zaprzysiężona w Związku Walki Zbrojnej (Armia Krajowa). Należała również do tzw. „Trójki kierowniczej” w Tajnej Organizacji Nauczycielskiej powiatu przasnyskiego, organizując nauczanie i udzielając lekcji w zakresie szkoły podstawowej i średniej. Po wojnie, w 1946 r. zdobyła dyplom Państwowego Liceum Pedagogicznego w Mławie i kontynuowała pracę jako nauczycielka języka polskiego. W roku 1949 wraz z drugim mężem, historykiem Zbigniewem Ćwiekiem, zamieszkała na stałe w Warszawie. Od 1 stycznia 1950 r. została zatrudniona w BUW. Równocześnie podjęła studia na Wydziale Filologii Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, ukończone w roku akad. 1954/55.

Pracę w BUW rozpoczęła jako praktykantka w Biurze Katalogowym. Bardziej interesowała ją jednak charakterystyka rzeczowa zasobu bibliotecznego. W roku 1952 została oddelegowana do nowo utworzonego Samodzielnego Referatu Opracowania Rzeczowego (późniejsza nazwa: Oddział Opracowania Rzeczowego Zbiorów), trzy lata później, w 1955 r., powierzono jej tam funkcję kierownika. Kierowała nim do czasu odejścia na emeryturę z końcem 1984 r., w BUW pracowała jednak nadal, w niepełnym wymiarze godzin, do roku 1990.

J. Ćwiekowa należała do wyróżniających się i cenionych bibliotekarek swojego pokolenia. Sukcesem jej i zespołu, który zbudowała, było przygotowanie języka haseł przedmiotowych dla BUW (JHP BUW), wzorowanego na katalogu przedmiotowym Adama Łysakowskiego, stosowanym przed wojną w Bibliotece Uniwersyteckiej w Wilnie.

Chętnie angażowała się w działalność społeczną i zawodową zarówno w BUW (m.in. Związek Nauczycielstwa Polskiego, Rada Biblioteczna - Komisja ds. doskonalenia zawodowego) jak i na forum krajowym. Działała w Stowarzyszeniu Bibliotekarzy Polskich, pełniła tu wiele funkcji m.in. w Zarządzie Głównym kierowała Referatem ds. Okręgów (1963-1964), przewodniczyła Sekcji Bibliotek Naukowych Okręgu Stołecznego (1962-1966), Sekcji Bibliotek Naukowych (1972-1976), Komisji Kształcenia i Doskonalenia Zawodowego (1972-1985). Była też członkiem Zespołu Historyczno-Pamiętnikarskiego.

Przez 14 lat (1968-1982) prowadziła sekretariat naukowy Komisji dla Kandydatów na Bibliotekarzy Dyplomowanych przy Ministrze Oświaty i Szkolnictwa Wyższego.

W BUW wykształciła parę pokoleń bibliotekarzy. Zajmowała się także dydaktyką akademicką. W latach 1976-1984 wykładała w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego problematykę rzeczowego opracowywania zbiorów oraz zagadnienia języków informacyjnych.

Jest autorką lub redaktorką ponad 30 książek i artykułów. Do publikacji, dzięki którym zdobyła wysoką, naukową pozycję na liście współtwórców polskiego bibliotekarstwa należą m.in.: Polskie biblioteki naukowe : zarys problematyki (współautor Ryszard Przelaskowski, 1971, 1975); Opracowanie przedmiotowe piśmiennictwa : problemy teoretyczne i metodyczne : materiały szkoleniowe (1974); Słownik tematów katalogu przedmiotowego Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie uzupełniony indeksem systematycznym, z. 1-2 (red. i współautor, 1983); Opracowanie tematyczne piśmiennictwa : język haseł przedmiotowych : katalog przedmiotowy (1988); Zbiory polonijne Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie i wybranych bibliotek instytutowych Uniwersytetu Warszawskiego : informator (1999). Wspominała również zasłużone koleżanki-bibliotekarki: Zofię Kossonogową („Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych” 1995, t. 4), Annę Romańską (tamże, 1997, t. 5), Marię Kicińską („Przegląd Biblioteczny” 1999, 1/2).

Była aktywnym członkiem powołanego w 1965 r. Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Przasnyskiej.

Odznaczono ją m.in. Złotym Krzyżem Zasługi (1973), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski ( 1978), Nagrodą im. Heleny Radlińskiej (1981 i 1984).

Pochowana jest na Cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 16M, rz. 7, m. 19).

H.M.