35 rocznica śmierci Marii Bielawskiej

15 maja 2024 r. mija 35 rocznica śmierci Marii Bielawskiej (1901-1989), pedagoga, bibliotekarki, kierowniczki Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Bochni (1946-1978).

Urodziła się 20 czerwca 1901 r. w Strzelcach Wielkich (pow. Brzesko). W 1932 r. ukończyła w Krakowie Wyższy Kurs Nauczycielski w zakresie wiedzy humanistycznej, a przygotowanie bibliotekarskie uzyskała na kursach bibliotekarskich w Kórniku i Jarocinie. Doświadczenie pedagogiczne i społeczne zdobywała jako młoda nauczycielka pracując przez 7 lat w Szczawnicy. Była prototypem bohaterski powieści Jana Wiktora Orka na ugorze. Po powrocie do rodzinnych stron w 1937 r. kontynuowała pracę w szkole powszechnej w Bochni i Rzezawie, organizując też małe biblioteki Towarzystwa Szkoły Ludowej.

W 1946 r. objęła funkcję kierowniczki Powiatowej Biblioteki Publicznej i misję utworzenia sieci bibliotek w powiecie bocheńskim. Do jej obowiązków należały wyjazdy do nowo powstałych placówek i prowadzenie wielostronnego instruktażu. Po latach żmudnych starań i zabiegów organizacyjnych uczyniła Bibliotekę Powiatową jedną z najładniejszych w kraju. Biblioteka budziła duże zainteresowanie nawet instytucji naukowych.

Następnym działaniem było otwarcie 12 czytelni na terenie powiatu (na wzór duński). W czytelni odbywały się spotkania literackie, prelekcje, koncerty. Była miejscem praktyk zawodowych dla studentów bibliotekarstwa. Bogata dokumentacja działalności bibliotek była systematycznie zamieszczana przez Marię Bielawską w czasopismach fachowych i prasie lokalnej. Uważała, że oddziaływanie książki należy łączyć z muzyką, plastyką, żywym słowem. Zgodnie z tym, na zlecenie Ministerstwa Kultury i Sztuki rozpoczęła prowadzenie eksperymentalnej placówki Biblioteka – Dom Kultury. Biblioteka bocheńska, jako pierwsza w Polsce  otrzymała bibliobus (1960).

Dyrektor Bielawska założyła pierwszą filię biblioteczną w szpitalu. Dzięki jej staraniom w Bochni, w każdym osiedlu powstała biblioteka, a w zakładach pracy punkty biblioteczne. Utorowała drogę gromadzeniu ksiązki mówionej w zbiorach Biblioteki. W sali klubowej Biblioteki utworzyła część muzealną, gdzie zgromadzono pamiątki po Janie Wiktorze oraz portrety wybitnych osobistości Bochni. Zainicjowała założenie Spółdzielni Mieszkaniowej, i przez kilkanaście lat była jej Prezeską.

Odeszła na emeryturę w 1978 r. Odznaczała się inteligencją, wiedzą, kulturą osobistą. Nazywano ją „człowiekiem-instytucją”, ponieważ na wielu płaszczyznach zaznaczyła swoją aktywność i talent organizacyjny. Za zasługi dla bibliotekarstwa polskiego i zawodu została Honorowym Członkiem  Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (1979), otrzymała także nagrodę im. Heleny Radlińskiej. Jako pierwsza w Polsce bibliotekarka otrzymała odznakę ”Zasłużony dla kultury narodowej”. Na frontonie budynku Miejskiej Biblioteki Publicznej  im. Jana Wiktora w Bochni znajduje się pamiątkowa tablica z inskrypcją „Wszędzie po sobie pozostawiłam biblioteki” Maria Bielawska.

Zmarła 15 maja 1989 r. w Bochni i tam została pochowana w Alei Zasłużonych.

K.K.