10 czerwca 2024 r. mija 35 rocznica śmierci ks. Donalda Stanleya Bilińskiego (1916-1989), urodzonego w USA, członka Zgromadzenia św. Franciszka. Po święceniach kapłańskich w 1942 r. studiował bibliotekarstwo na Uniwersytecie w Chicago, następnie w Waszyngtonie. W 1948 r. ukończył także studia z zakresu archiwistyki. Doskonalił się w obu dziedzinach na Uniwersytecie Harvarda.
Po 1942 r. powołany został na administratora bibliotek franciszkańskich w USA. Wprowadził w nich m.in. jednolity system katalogowy. Został też konsultantem innych bibliotek zakonnych w Chicago i Burlinton oraz sprawował obowiązki bibliotekarza Seminarium Franciszkańskiego w Lake Geneva. Był autorem wielu opracowań dotyczących bibliotek zakonnych w USA, wydał też pracę o Catholic Library Association w Ameryce.
Od 1970 r. przez 12 lat był kustoszem Muzeum Polskiego w Ameryce (MPA), które od kilku lat nie miało stałego pracownika. W skład MPA wchodziły: archiwum, biblioteka i zbiory muzealne. Biliński opracował plan reorganizacji instytucji, szczególne miejsce poświęcając bibliotece. Rozpoczął od przeprowadzenia inwentaryzacji zasobów bibliotecznych, wydzielił z nich dublety, skatalogował zalegające w magazynach zbiory według obowiązujących w USA zasad i klasyfikacji dziesiętnej Deweya oraz ujednolicił hasła rzeczowe, również na podstawie amerykańskich standardów.
Biblioteka i archiwum zawdzięczały mu także wyposażenie w nowoczesny sprzęt. Jako pierwszy zwrócił uwagę na problem kwaśnego papieru, potrzebę monitorowania wilgotności powietrza w magazynach oraz brak odpowiedniego zabezpieczenia zbiorów. Opracował i rozpoczął realizację programu konserwatorskiego. Organizował stałe wyprzedaże książek na kiermaszach dla miejscowej Polonii. Zainicjował we współpracy z Uniwersytetem Chicagowskim i Joseph Regenstein Library akcję mikrofilmowania najważniejszych gazet polskich wydawanych w USA, m.in. „Dziennika Chicagowskiego” i „Narodu Polskiego”.
W latach 70. rozpoczął gromadzenie kolekcji heraldycznej i genealogicznej, które odpowiadały na olbrzymie zainteresowanie Polonii poszukiwaniem swoich przodków.
Biliński był członkiem American Library Association i Catholic Library Association oraz innych organizacji skupiających archiwistów i muzealników.
W 1975 r. wydał, przydatne do dnia dzisiejszego w Bibliotece MPA hasła przedmiotowe – Polonica subject headings, a w 1982 r. dwutomowy katalog periodyków MPA, który jest głównym źródłem wiedzy o dawnym zasobie czasopism organizacji. Był także autorem kilku katalogów bibliotek franciszkańskich i księży Marianów działających w Ameryce.
H.Ł.
Zob. też:
Kot Małgorzata: Ksiądz Donald Biliński (1916-1989) – reformator Biblioteki i Muzeum Polskiego w Ameryce. W: Kustosze księgozbiorów polskich za granicą Warszawa : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, 2013, s. 29-36 (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; t. 13).