20 rocznica śmierci Wiktora Gramatowskiego

30 maja 2024 r. mija 20 rocznica śmierci Wiktora Gramatowskiego (1928-2004), jezuity, księdza, archiwisty, bibliotekarza, doktora Rzymskiego Uniwersytetu La Sapienza, wieloletniego pracownika instytucji kościelnych i zakonnych w Polsce i w Rzymie.

Urodził się 14 września 1928 r. we wsi Pinczyn koło Starogardu Gdańskiego. Po uzyskaniu „małej matury” w starogardzkim gimnazjum, rozpoczął w 1948 r. nowicjat u jezuitów w Kaliszu. Szkołę średnią ukończył w 1952 r. w domu zakonnym w Starej Wsi (woj. podkarpackie). Święcenia kapłańskie przyjął w Warszawie w roku 1959. Studiował filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim (1952-1955), teologię na Wydziale Teologicznym Towarzystwa Jezusowego Bobolanum w Warszawie (1956-1960) oraz bibliotekoznawstwo na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego (1962-1966). Studia łączył częściowo z pracą w Bibliotece Bobolanum w Lublinie (1955-1956, 1962-1966) oraz posługą duszpasterską w ośrodkach jezuickich w Gdańsku i Poznaniu (1960-1962), Łodzi (1966-1968), w Kaliszu pełnił funkcję socjusza ds. nowicjatu (1969-1970).

W roku 1970 został oddelegowany do Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych w Rzymie, w którym przepracował 10 lat. W tym czasie, w 1974 r. na Rzymskim Uniwersytecie La Sapienza uzyskał stopień doktora na podstawie dysertacji Documenti liturgici relativi alla Polonia dal 1588 al 1632 dell’Archivo della Congregazione dei Riti. W kolejnych latach zatrudniony był w Archiwum Rzymskiego Towarzystwa Jezusowego (od 1980, w okresie 1990-1995 na stanowisku dyrektora), a także Archiwum Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego (1995-2001). Po 31 latach pobytu w Rzymie, powrócił do Polski w roku 2001. W Warszawie kierował filią Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych.

Ojciec Gramatowski jest autorem kilkunastu dzieł, wielu artykułów, bibliografii, haseł encyklopedycznych i recenzji. Publikował głównie we włoskich i polskich czasopismach, m.in.: „Archiva Ecclesiae”, „Archivum Historicum Societatis Iesu”, „Gesuiti”, „Collectanea Catholica”, „Nasza Przeszłość”, „Przegląd Powszechny”, „Studia Bobolanum”. Wśród jego prac wartych wymienienia są: Franciszek Bohomolec – wydawca, prefekt drukarni i wydawca „Wiadomości Warszawskich” („Roczniki Biblioteczne” 1970, 3-4); Polonica liturgiczne w Kongregacji Obrzędów 1588-1632 : studia z dziejów Kurii Rzymskiej (Rzym – Warszawa 1988), czy Cracoviana w Archiwum Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego w Rzymie (W: Jezuicka Ars historica, Kraków 2001). Razem z Zofią Wilińską i in. przygotował również poszczególne tomy bibliografii przedmiotowej i podmiotowej rejestrującej dokonania Jana Pawła II: Karol Wojtyła w świetle publikacji : bibliografia = Karol Wojtyła negli scritti (Watykan 1980); Jan Paweł II : bibliografia polska 1978 [-1986], t. 2-3 (Rzym 1987-1991); Jan Paweł II : bibliografia polska 1992 [-1995], t. 6-7 (Rzym 2003-2007).

Współpracował z redakcją Słownika pracowników książki polskiej pisząc biogramy wydawców i drukarzy działających od XVII do XX w. (w tym jezuitów). Tworzył noty do leksykonu Dizionario degli Istituti di Perfezione zawierającego hasła zakonnych i świeckich wspólnot życia konsekrowanego.

Był aktywnym członkiem Międzynarodowego Stowarzyszenia Archiwistów Kościelnych, działał w zarządzie (1974-1987, 1996-1999), sprawował obowiązki sekretarza (1974-1976, 1980-1984).

Zmarł 30 maja 2004 r. Spoczął w Grobowcu Zgromadzenia Jezuitów na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie (kw. 216, rz. 5-6, m. 37-39).

H.M.